ارزیابی تنوع زیستی علف های هرز در بوم نظامهای کم‌نهاده و پرنهاده انار در سه منطقه یزد، مهریز و تفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• طیبه زارع زاده مهریزی ¹
• علیرضا کوچکی ¹
• مهدی نصیری محلاتی ²
• اسکندر زند ³

¹ دانشگاه فردوسی مشهد

² فردوسی مشهد

³ موسسه تحقیقات گیاهپزی ایران

10.22067/jag.v1i1.52928

چکیده

تنوع و اندازه جمعیت‌ علف‌های هرز متاثر از عوامل زنده و غیرزنده متعددی است. برای شناخت تنوع علف‌های هرز بوم‌نظام‌های انار استان یزد و بررسی اثر فعالیت‌های کشاورزی بر تنوع آنها مطالعه‌ای طی دو سال 1392 و 1393 در سه منطقه یزد، مهریز و تفت که از نظر میانگین درجه حرارت و بارندگی سالیانه متفاوت هستند انجام شد. دو نظام مدیریتی کم‌نهاده و پرنهاده در هر منطقه جهت مطالعه مدنظر قرار گرفت. مصرف نهاده‌های کشاورزی ملاک تمایز بوم‌نظام‌ها در نظام‌های مدیریتی بود، بطوریکه بوم‌نظام‌های کم‌نهاده و پرنهاده در هر منطقه به‌ترتیب براساس کم‌ترین و بیش‌ترین مقدار مصرف نهاده‌ها انتخاب گردید. برای هر نظام مدیریتی 10 بوم‌نظام (باغ) بعنوان تکرار انتخاب شد. در هر سال از علف‌های هرز هر بوم‌نظام طی دو مرحله نمونه‌برداری شد، مرحله اول زمان گلدهی از نیمه اردیبهشت و مرحله دوم زمان رشد میوه از نیمه مرداد بود. نمونه‌برداری بصورت تصادفی با الگوی wبا استفاده از کوادرات 1×1 مترمربعی انجام شد و گیاهان درون کوادرات‌ها از لحاظ تعداد و گونه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آنالیز داده‌ها با استفاده از مدل خطی عمومی انجام شد. در این بررسی 58 گونه علف هرز از 18 خانواده گیاهی شناسایی شد. خانواده گندمیان (gramineae) و کاسنی (Asteraceae) با 12 و 15 گونه به‌ترتیب بیشترین غنای گونه‌ای تک لپه و دو لپه را داشتند. در بین گونه‌های علف هرز پیچک صحرایی، جووحشی و سلمه‌تره و مرغ بیشترین فراوانی را داشتند. عوامل متعددی از جمله نحوه مدیریت، منطقه، تغییرات فصلی، بارندگی بهاره و نوع سیستم آبیاری بر فراوانی و تنوع علف‌های هرز بوم‌نظام‌های انار تاثیرگذار بود. تنوع آلفا، بتا و گاما و مقدار شاخص‌های تنوع شانون، سیمپسون و یکنواختی در نظام مدیریتی پرنهاده بیش از کم‌نهاده بود که می‌تواند ناشی از مصرف کودهای دامی تازه، چرای آزادانه دام‌ها و بیشتر بودن نور رسیده به کف زمین در بوم‌نظام‌های پرنهاده باشد.

کلیدواژه‌ها

• تنوع
• علف هرز
• مدیریت
• کم‌نهاده
• پرنهاده

---

عنوان مقاله [English]

Assessing the biodiversity of weed species in Pomegranate agro-systems of Mahriz, Taft and Yazd regions

نویسندگان [English]

• Tayebeh Zarezadeh Mehrizi ¹
• Alireza Koocheki ¹
• Mehdi Nassiri mahalati ²
• Eskandar Zand ³

¹ Ferdowsi University of Mashhad

² Ferdowsi University of Mashhad

³ Iranian Research Institute of Plant Protection

چکیده [English]

Weed diversity and population are influenced by several biotic and abiotic factors. To understand the diversity of weed species in pomegranate ecosystems and also the impact of agricultural activities on diversity of weed species, a two years study was carried out 2013 and 2014 at three regions of Yazd,Taft and Mehriz with different temperature and annual precipitation. In each region, two low-input and high-input management systems were studied. The amount of agricultural inputs was the most important criteria for distinguishing each of management systems. Therefore, low input and high input ecosystems in each region were selected based on the lowest and highest dosage of use inputs. For each of the management systems, 10 ecosystems (gardens) were selected, representing the replications for the study. The weeds species of ecosystems were sampled at two stages every year. The first stage was from mid-May and the second was from mid-August. Data (weed species and their frequency) were obtained from five quadrates (1×1m) in each garden. Data analysis was carried out using a general linear model. In this study, 58 species from 18 families were identified. Gramineae and Asteraceae Families with 12 and 15, respectively, were the most diverse monocots and dicotyledonous groups. In addition, Convolvulus arvensis, Hordeum spp., Chenopodium album and Cynodon dactylon were the most frequent species. Several factors, such as management techniques, regional and seasonal changes, spring rainfall and irrigation system were the most important factors affecting weed abundance and diversity. The amount of diversity indecies such as alpha, beta and gamma and also Shannon, Simpson and evenness indecies were larger in high input systems than low input ones. This result might be due to the consumption of fresh manure, livestock grazing and more light received by the canopy in high-input systems.

کلیدواژه‌ها [English]

• Diversity
• High input
• Low input
• management
• Weed