بررسی کشت مخلوط گندم (Triticum aestivum L.) و کلزا (Brassica napus L.) بر عملکرد و اجزای عملکرد و تنوّع و تراکم علف های هرز

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا کوچکی ¹
• فرنوش فلاح پور ¹
• سرور خرم دل ¹
• لیلا جعفری ²

¹ گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه هرمزگان، هرمزگان، ایران

10.22067/jag.v6i1.35650

چکیده

به منظور ارزیابی عملکرد، اجزای عملکرد و تنوع و تراکم علف های هرز در کشت مخلوط ردیفی گندم (Triticum aestiveum L.) و کلزا (Brassica napus L.)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 88-1387 و 89-1388، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش چهار نوع کشت مخلوط ردیفی گندم و کلزا شامل یک ردیف گندم+ یک ردیف کلزا (1:1)، دو ردیف گندم + دو ردیف کلزا (2:2)، سه ردیف گندم + سه ردیف کلزا (3:3) و چهار ردیف گندم + چهار ردیف کلزا (4:4) و کشت خالص هر دو گیاه بود. نتایج نشان داد که اثر الگوهای مختلف کشت مخلوط بر وزن خشک و شاخص تنوع شانون علف های هرز معنی دار بود. بیشترین و کمترین میزان وزن خشک علف های هرز در تیمار گندم خالص و کشت مخلوط سه ردیفی مشاهده شد. علف هرز هفت بند (Polygonum aviculare L.) و خاکشیر (Descurainia sophia L.) به ترتیب با تراکم نسبی 86/42 و 57/3 درصد بیشترین و کمترین فراوانی نسبی را نسبت به سایر گونه های علف هرز داشتند. الگوهای کشت خالص دارای بیشترین شاخص شانون بودند، به طوری‌که بیشترین و کمترین شاخص شانون در تمام مراحل نمونه‌برداری در کشت خالص گندم (86/0) و الگوی دو ردیفی(66/0) به دست آمد. بیشترین مقادیر عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در کشت خالص به دست آمد و در الگوهای مخلوط بیشترین عملکرد بیولوژیک (برای گندم و کلزا به ترتیب 47/12894 و 07/9231 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد دانه (برای گندم و کلزا به ترتیب 72/4230 و 49/3333 کیلوگرم در هکتار) در تیمار سه ردیفی مشاهده شد. بیشترین شاخص برداشت گندم در الگوی یک ردیفی و بیشترین شاخص برداشت کلزا در الگوی چهار ردیفی به ترتیب با 34/58 و 53 درصد به دست آمد.کشت مخلوط با افزایش تنوع، باعث کاهش تعداد و وزن خشک علف های هرز گردید. به طور کلی، بهترین نتایج در الگوی سه ردیف گندم+ سه ردیف کلزا مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

• شاخص برداشت
• شاخص شانون
• فراوانی نسبی

---

عنوان مقاله [English]

Intercropping wheat (Triticum aestivum L.) with canola (Brassica napus L.) and their effects on yield, yield components, weed density and diversity

نویسندگان [English]

• Alireza Koocheki ¹
• Farnosh Fallahpour ¹
• Surur Khorramdel ¹
• Leila Jafari ²

¹ Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

² Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agriculture, Hormozgan University, Hormozgan, Iran

چکیده [English]

In order to evaluate the effects of yield and yield components and weed diversity and density in row intercropping for wheat and canola, a field experiment was conducted based on a complete randomized block design with three replications at the Agricultural Research Station of Ferdowsi University of Mashhad, Iran during two growing seasons of 2008-2009 and 2009-2010. Treatments included four patterns of row intercropping of wheat and canola (one row of wheat + one row of canola (1:1), two rows of wheat + two rows of canola (2:2), three rows of wheat + three rows of canola (3:3) and four rows of wheat + four rows of canola (4:4)) and their monoculture. Results indicated that the row intercropping patterns affected weed dry matter and Shannon index. The maximum and the minimum weed dry matter were observed in monoculture of wheat and 3:3 of wheat and canola, respectively. The highest and the lowest relative frequency were obtained for common Knotgrass (Polygonum avicular L.) and flixweed (Descurainia sophia L.) with 42.86 and 3.57, respectively. The maximum values of Shannon index were observed in monoculture as the highest and the lowest Shannon index were obtained in monoculture of wheat (with 0.86%) and 2:2 combinations of wheat and canola (with 0.66%). The highest biological yield and grain yield were obtained in monoculture and then 3:3 pattern of wheat (12894.47 and 4230.72 kg.ha-1 for biological yield and grain yield, respectively) and canola (9231.07 and 3333.49 kg.ha-1 for biological yield and grain yield, respectively). The highest amount of wheat and canola harvest index were observed in 1:1 and 4:4 patterns with 58.34 and 53%, respectively. Row intercropping of wheat with canola improved crop diversity and decreased number of weed species, density and population. In general, combination of three rows of wheat and three rows of canola was the most promising intercropping treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

• Harvest index
• Relative frequency
• Shannon index