اثر کم آبیاری بر انتقال مجدد و وزن خشک اندام های گیاهی سه ژنوتیپ گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.)

بهدانی, محمدعلی; موسوی فر, بی بی الهه

doi:10.22067/jag.v3i3.13553

اثر کم آبیاری بر انتقال مجدد و وزن خشک اندام های گیاهی سه ژنوتیپ گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

² گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران

10.22067/jag.v3i3.13553

چکیده

به منظور بررسی تأثیر کم آبیاری بر درصد انتقال مجدد و وزن خشک اندام های گیاهی سه ژنوتیپ گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.)، آزمایشی مزرعه ای در سال زراعی 87- 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند به صورت کر ت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با چهار تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل چهار سطح قطع آبیاری (آبیاری کامل، آبیاری تا مرحله دانه بندی، آبیاری تا مرحله گلدهی و آبیاری تا مرحله تکمه دهی) و کرت های فرعی شامل سه ژنوتیپ گلرنگ بهاره (محلی اصفهان، اصفهان 28 و IL111) بود. نتایج نشان داد که سه ژنوتیپ گلرنگ از نظر صفاتی مانند ماده خشک کل، وزن خشک اندام های مختلف گیاه (برگ، ساقه و طبق) در دو مرحله گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت و درصد انتقال مجدد به سطوح مختلف قطع آبیاری پاسخ های متفاوتی داشتند. با افزایش مدت زمان قطع آبیاری از وزن خشک اندام های گیاهی (برگ، ساقه و طبق) هر سه ژنوتیپ کاسته شد و ژنوتیپ IL111 نیز تحت شرایط آبیاری تا مرحله تکمه دهی بیشترین کاهش را در این صفات دارا بود. همچنین با افزایش مدت زمان قطع آبیاری سهم انتقال مجدد به طبق ها نیز افزایش یافت. در بین سطوح قطع آبیاری، بیشترین و کمترین درصد انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به ترتیب در شرایط آبیاری تا تکمه دهی و آبیاری کامل مشاهده شد. به علاوه خصوصیت ژنتیکی ژنوتیپ ها نیز در این میان نقش مهمی داشت و ژنوتیپ IL111 بیشترین میزان درصد انتقال مجدد را دارا بود. با توجه به این نتایج و این که انتقال مجدد مواد فتوسنتزی، یکی از عمده ترین روش های جبران کاهش حاصل از تنش خشکی در فتوستز جاری گیاه است، یکی از نقاط قوت ارقام پاکوتاه جدید در مقایسه با ارقام قدیمی در میزان بالای این صفت می باشد. بنابراین از این طریق می توان عملکرد را در شرایط خشکی انتهایی بهبود بخشید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of insufficient irrigation on plant dry mater and remobilization in three spring safflower genotypes (Carthamus tinctorius L.)

نویسندگان [English]

Mohammad Ali Behdani ¹
Bibi Elahe Moosavi Far ²

¹ Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Birjand University, Birjand, Iran.

² Department of Agronomy and Plant Breeding, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran

چکیده [English]

In order to investigate the effect of insufficient irrigation on remobilization percent and plant dry mater in three spring safflower (Cartamus tinctorius L.) genotypes, a field experiment was conducted at Research Farm, Faculty of Agriculture, the University of Birjand, Iran, during 2008-2009, as a spilt plot arrangement based on randomized complete block design with four replications. Irrigation regimes (full irrigation (whole season irrigation), irrigation until grain filling, irrigation until flowering, and irrigation until heading-bud) and genotypes (Mahali Isfahan (a local variety), Isfahan 28 and IL111) were arranged in main plots and subplots, respectively. Results showed that three safflower genotypes had different responses to different irrigation regimes in terms of total dry matter; leaf, stem and head dry mater in flowering and maturity stages, harvest index and percent of remobilization. With increasing duration of irrigation disruption, plant dry matter in all genotypes reduced, and reduction in these criteria in IL111 was the highest under conditions of irrigation until heading-bud. Furthermore, the share of remobilization to heads was increased by increasing duration of irrigation disruption. Among disruption irrigation levels, the highest and the lowest percentage of remobilization were obtained in irrigation until heading-bud and full irrigation stages, respectively. Moreover, IL111 genotype due to has higher harvest index, early maturity and increased senescence of leaves had the highest percent of remobilization from stem and other leaves. Based on the results, remobilization is an important way to compensate drought stress effects; it can be a proper characteristic of semi-dwarf cultivars in comparison with old cultivars. Grain yield can improve by increasing sink capacity which increase remobilization under terminal drought stress.

کلیدواژه‌ها [English]