بررسی برخی خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی مرزنجوش وحشی (Origanum vulagre virid) تحت تأثیر سطوح مختلف کود آزوکمپوست و اوره

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• رستم یزدانی بیوکی ¹
• محمد بنایان اول ¹
• حمید رضا خزاعی ¹
• حمید سودائی زاده ²

¹ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² گروه منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

10.22067/jag.v6i4.26720

چکیده

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف کود آزوکمپوست و کود اوره بر گیاه دارویی مرزنجوش آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 92-1391 انجام شد. عامل‌های آزمایش شامل سطوح مختلف سطوح کود اوره (صفر، 7/21، 7/108 و 7/195 کیلوگرم در هکتار) و کود آزوکمپوست (صفر، 2/2، 1/11 و 20 تن در هکتار) بود. هر یک از سطوح کود آزوکمپوست و کود اوره به طور جداگانه بر اساس میزان کاربرد صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تنظیم شدند. در این تحقیق صفاتی از جمله ارتفاع بوته، قطر تاج گیاه، تعداد شاخه‌های جانبی، تعداد گل، وزن خشک گل، وزن خشک کل پیکر رویشی، وزن خشک برگ، شاخص سطح برگ، عملکرد اقتصادی، شاخص برداشت، درصد و عملکرد اسانس اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که اثرات ساده کود شیمیایی نیتروژن و کود آلی آزوکمپوست بر تمامی صفات اندازه‌گیری شده مرزنجوش به جز شاخص برداشت و درصد اسانس معنی‌دار بود، و اثرات دوگانه برای تمامی صفات به جز درصد اسانس معنی‌دار بود. گیاهان تیمار شده با 40 کیلوگرم کود شیمیایی در هکتار و 80 کیلوگرم آزوکمپوست در هکتار در اکثر صفات بجز قطر تاج گیاه، وزن خشک کل، درصد و عملکرد اسانس از بیشترین مقدار برخوردار بودند. با افزایش سطوح آزوکمپوست از صفر به 120 کیلوگرم نیتروژن افزایش عملکرد اقتصادی برابر با 68/577 کیلوگرم در هکتار بود درحالی‌که افزایش سطوح کود شیمیایی نیتروژن از صفر به 120 کیلوگرم سبب افزایش 7/441 کیلوگرم در هکتار عملکرد اقتصادی شد. لذا به نظر می‌رسد کاربرد آزوکمپوست به تنهایی نتایج بهتری نسبت به کود شیمیایی نیتروژن داشت. محاسبۀ ضرایب همبستگی نشان داد که بیش‌ترین همبستگی متعلق به تعداد شاخه‌های جانی و تعداد گل در بوته با ارتفاع بوته (**99/0r=) و نیز وزن خشک گل و وزن خشک برگ با عملکرد اقتصادی (**99/0r=) بود. همچنین تعداد شاخه‌های جانبی (**98/0r=)، سطح برگ (**97/0r=) و ارتفاع بوته (**96/0r=) بیش‌ترین همبستگی مثبت با عملکرد اقتصادی را داشتند، که نشانگر اهمیت این صفات در تعیین عملکرد نهایی بود.

کلیدواژه‌ها

• اسانس
• کود آلی
• کود شیمیای
• نیتروژن

---

عنوان مقاله [English]

Investigating some quantitative and qualitative characteristics of marjoram (Origanum vulgare virid) as affected by different levels of Azocompost and urea

نویسندگان [English]

• Rostam YazdaniBiouki ¹
• Mohammad Bannayan Aval ¹
• Hamid Reza Khazaie ¹
• Hamid Sodaeeizadeh ²

¹ Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

² Department of Natural Resources and Desertology, Faculty of Natural Resources, Yazd University, Yazd , Iran

چکیده [English]

In order to investigate the effect of organic and chemical fertilizers on growth characteristics of marjoram, a factorial experiment was conducted based on randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station, Ferdowsi University of Mashhad during 2012-2013 growing season. Treatments were comprised of four urea levels (0, 21.7, 108.7 and 195.7 kg.ha-1) and four Azocompost levels (0, 2.2, 11.1 and 20 ton.ha-1). The ratings from each fertilizer were adjusted separately based on 0, 40, 80 and 120 kg N.ha-1. In the present study, several traits such as plant height, canopy area, number of lateral branches/plant, number of flowers/plant, dry weight of leaves and flowers, total dry weight, leaf area index, economic yield, harvest index, essential oil content and yield were measured. The results showed that main effects of chemical and Azocompost fertilizers on all characteristics of marjoram except for harvest index and essential oil content were significant. In addition, two-way interaction between experimental factors was significant for all traits except for essential oil content. Plants treated with 40 kg chemical fertilizer.ha-1 and 80 kg Azocompost.ha-1 had the highest values in all traits except for canopy area, total dry weight, essential oil content and yield. At the highest when compared with the lowest N level, a significant increase of 577.68 and 441.7 kg.ha-1 in economic yield occurred by applying Azocompost and urea, respectively. It seems that the application of Azocompost had better results than nitrogen fertilizer alone. The highest correlations (r=0.99**) occurred for number of branches/plant vs. plant height, for number of flowers/plant vs. plant height and for dry weight of leaves and flowers vs. economic yield. The number of lateral branches/plant (r=0.98**), leaf area (r=0.97**) and plant height (r=0.96**) had the highest positive correlation with economic yield, indicating the importance of these traits in contributing to final yield.

کلیدواژه‌ها [English]

• Essential oil
• Organic fertilizer
• Chemical fertilizer
• Nitrogen