اثرات تنش خشکی و تلقیح کودهای زیستی بر رشد، عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن (Thymus vulgaris L.)

محمدپور وشوایی, رقیه; گلوی, محمد; رمرودی, محمود; فاخری, براتعلی

doi:10.22067/jag.v7i2.36935

اثرات تنش خشکی و تلقیح کودهای زیستی بر رشد، عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن (Thymus vulgaris L.)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

² گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

10.22067/jag.v7i2.36935

چکیده

آویشن (Thymus vulgaris L.) درختچه چند ساله معطر و متعلق به خانواده نعناع می باشد که دارای خواص ضد اسپاسم، ضد عفونی کننده، ضد نفخ، ضد سرفه، خلط آور و آنتی اکسیدان می باشد. به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کودهای زیستی بر رشد، عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن‌، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال های زراعی 1390-1391 و1391-1392 اجرا شد. کرت های اصلی شامل آبیاری با 90، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی و کرت های فرعی شامل تغذیه گیاه با کودهای زیستی نیتروکسین، بیوفسفر و میکوریزا به صورت بذر مال بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، وزن تر و خشک سرشاخه های گلدار و درصد، عملکرد و ترکیبات اسانس آویشن بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی، کود زیستی و برهمکنش آنها بر کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. بیشترین ارتفاع بوته (09/35 سانتی متر)، وزن تر و خشک سرشاخه های گلدار (به ترتیب 52/103 و 27/43 گرم در بوته) و عملکرد اسانس (350/0 میلی لیتر در بوته) در تیمار 90 درصد آبیاری و کود زیستی نیتروکسین حاصل شد. حداکثر مقدار اسانس با 413/0 درصد به تیمار 70 درصد آبیاری و کود زیستی نیتروکسین تعلق داشت. مهم ترین جزء تعیین کننده عملکرد اسانس در آویشن وزن تر سرشاخه های گلدار بود. گیاهان تحت آبیاری با 70 درصد ظرفیت زراعی دارای بیشترین درصد نسبی تیمول (برای کود زیستی نیتروکسین، بیوفسفر و میکوریزا به ترتیب 32/71، 68/50 و 71/47 درصد) بودند که این اثر با کاهش محتوای پارا-سیمن همراه بود. کود زیستی نیتروکسین نسبت به سایر کودها توانست تنش خشکی را بهتر تعدیل نماید و موجب بهبود رشد، درصد و عملکرد اسانس و ترکیب فنلی تیمول آویشن شود. بنابراین، به نظر می رسد که در راستای نیل به اهداف کشاورزی پایدار به جای کودهای شیمیایی قابل توصیه باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of drought stress and bio-fertilizers inoculation on growth, essential oil yield and constituents of thyme (Thymus vulgaris L.)

نویسندگان [English]

Roghayeh Mohammadpour Vashvaei ¹
Mohammad Galavi ¹
Mahmood Ramroudi ¹
Barat Ali Fakheri ²

¹ Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Zabol University, Zabol, Iran

² Department of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Agriculture, Zabol University, Zabol, Iran

چکیده [English]

Thyme (Thymus vulgaris L.) is perennial aromatic shrub belonging to the mint family which has anti-spasmodic, antiseptic, carminative, anti-cough, sputum and antioxidant properties. In order to study the effects of drought stress and bio-fertilizer on plant growth, essential oil yield and constituents of thyme plant, an experiment was conducted in a split plot based on randomized complete block design with two replications, at the Research Farm of Zabol University, during growing season of 2012 and 2013. Main plots consisted of irrigation with 30, 50, 70 and 90% field capacity and subplots including plant inoculation with nitroxin, bio-phosphorus and mycorrhiza. Plant traits such as plant height, fresh and dry weight of herb per plant, essential oil percentage, yield and constituents of Thyme were measured. Effects of drought stress, bio-fertilizer and their interactions on all studied traits were significant at the 1% probability level. The highest plant height (35.09 cm), fresh and dry weight of herb per plant (103.52 and 43,27 g.plant-1, respectively) and essential oil yield (0.350 ml.plant-1) belong to treatment of irrigation with 90% field capacity and nitroxin bio-fertilizer. The maximum essential oil percentage with 0.413% was obtained by irrigation with 70% field capacity and nitroxin bio-fertilizer. Fresh weight of herb per plant was the most crucial component in determining essential oil yield in Thyme. Plants irrigated with 70% filed capacity gave the highest relative percentage of thymol, which reached 71.32, 50.68 and 47.71% in nitroxin, biophosphorus and mycorrhiza biofertilizer, respectively. This effect was accompanied with decrease in -cymene content. Inoculation with nitroxin bio-fertilizer as compared to other fertilizers could further amend drought stress and improved the plant growth, essential oil percentage and yield and phenolic compound thymol of Thyme. Thus, it appears that in order to achieve sustainable agriculture instead of chemical fertilizers is recommended.

کلیدواژه‌ها [English]