مطالعه خصوصیات زراعی و شاخص های سودمندی در کشت مخلوط افزایشی نخود و سیاه دانه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• اسماعیل رضائی چیانه ¹
• اسماعیل قلی نژاد ²

¹ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

² گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران، تهران، ایران

10.22067/jag.v7i3.35858

چکیده

به منظور بررسی عملکرد کمی و کیفی نخود(Cicer arietinum L.) و سیاه دانه (Nigella sativa L.) در کشت مخلوط افزایشی، آزمایشی در مزرعه ای واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده در سال زراعی 91- 1390 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت مخلوط 100% سیاه دانه+ 10% نخود، 100% سیاه دانه+ 20% نخود، 100% سیاه دانه+ 30% نخود، 100% سیاه دانه+ 40% نخود و 100% سیاه دانه+ 50% نخود و کشت خالص نخود و سیاه دانه بود. نسبت های مختلف کاشت اثر معنی داری (01/0p≤) بر صفات مورد مطالعه دو گیاه نخود و سیاه دانه (به جز عملکرد اسانس سیاه دانه) داشت. عملکرد و اجزای عملکرد هر دو گونه در کشت خالص بالاتر از سایر تیمارهای کشت مخلوط به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی نخود از تیمار کشت خالص به ترتیب برابر با 1105 و 4479 کیلو گرم در هکتار حاصل شد. نتایج در مورد گیاه سیاه دانه نشان داد که بیشترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی از کشت خالص به ترتیب برابر با 750 و 2310 کیلو گرم در هکتار به دست آمد. بالاترین درصد پروتئین دانه (23 درصد) و درصد اسانس سیاه دانه (47/1 درصد) مربوط به نسبت کاشت 50% نخود + 100% سیاه دانه بود. بر اساس نتایج این آزمایش، بیشترین نسبت برابری زمین (74/1= LER)،کاهش یا افزایش عملکرد واقعی (45/6AYL=) و میزان سودمندی کشت مخلوط (70/1= IA) از تیمار افزایشی 10% نخود + 100% سیاه دانه به دست آمد. لذا چنین می توان استنباط کرد که تیمارکشت مخلوط افزایشی 100% سیاه دانه+ 10% نخود برای افزایش درآمد اقتصادی و بهره وری استفاده از زمین به طور قابل ملاحظه ای موثر باشد.

کلیدواژه‌ها

• اسانس
• پروتئین دانه
• سودمندی کشت مخلوط
• کاهش یا افزایش عملکرد واقعی
• نسبت برابری زمین

---

عنوان مقاله [English]

Study of agronomic characteristics and advantage indices in intercropping of additive series of Chickpea (Cicer arietinum L.) and Black Cumin (Nigella sativa L.)

نویسندگان [English]

• Esmaeil Rezaei-Chiyaneh ¹
• Esmaeil Gholinezhad ²

¹ Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Urmia University, Iran

² Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran Center, Tehran, Iran

چکیده [English]

Study of agronomic characteristics and advantage indices in intercropping of additive series of Chickpea (Cicer arietinum L.) and Black Cumin (Nigella sativa L.)
Abstract
In order to evaluate quantitive and qualitive yield of Chickpea (Cicer arietinum L.) and Black Cumin (Nigella sativa L.) in intercropping of additive series, a field experiment was arranged in a randomized complete block design with three replications in West Azerbaijan province- city Nagadeh, Iran during growing reason of 2012-2013. Treatments included 100% Black Cumin + 10% Chickpea, 100% Black Cumin + 20% Chickpea, 100% Black Cumin + 30% Chickpea, 100% Black Cumin + 40% Chickpea and 100% Black Cumin + 50% Chickpea and sole cropping of Chickpea and Black Cumin. Different Planting Ratio had significant effect on studied traits of Chickpea and Black Cumin (exception Essential oil yield of Black Cumin). Yield and components yield in monoculture of each crop was more than other treatments. The highest grain yield and biological yield of chickpea were achieved in monoculture with 1105 and 14479 kg.ha-1, respectively. The results showed that the maximum seed yield and biological yield of Black Cumin were obtained at monoculture with 750 and 2310 kg.ha-1, respectively. The highest of percentage of grain protein (23%) and essential oil percentage (1.47%) were related to treatment 100% Black Cumin + 50% Chickpea, respectively. Based on this results, the highest land equivalent ratio (LER=1.74), actual yield loss (AYL=6.45) and intercropping advantage (IA=1.70) were obtained by treatment 100% Black Cumin + 10% Chickpea, respectively. Therefore, it seems that treatment 100% Black Cumin + 10% Chickpea is remarkably effective to increase the economic income and land use efficiency.

کلیدواژه‌ها [English]

• Actual Yield Loss (AYL)
• Essential oil
• Grain protein
• Intercropping Advantage (IA)
• Land equivalent ratio

مراجع

Banik, B., Midya, A., Sarkar, B.K., and Ghose, S.S. 2006. Wheat and chickpea intercropping systems in an additive series experiment: Advantages and weed smothering. European Journal of Agronomy 24: 325-332.

Clevenger, J.F. 1928. Apparatus for determination of essential oil. Journal of the American Pharmacists Association 17: 346–349.

Griffe, P., Metha, S., and Shankar, D. 2003. Organic Production of Medicinal, Aromatic and Dye-Yielding Plants (MADPs): Forward, Preface and Introduction, FAO.

Koocheki, A., Shabahang, J., Khorramde, S., and Ghafouri, A. 2012. Row intercropping of borage (Borago officinalis L.) with bean (Phaseolus vulgaris L.) on possible evaluating of the best strip width and assessing of its ecological characteristics. Journal of Agroecology 4: 1-11. (In Persian with English Summary)

Pooramir, F., Nasiri Mahalati, M., Kocheki, A., and Ghorbani, R. 2010. Effect of different planting combinations on yield and yield components of sesame and peas intercropping in additive series. Iranian Journal of Field Crops Research 8(3):393-402. (In Persian with English Summary)

Vandermeer, J.H. 1989. The Ecology of Intercropping, Cambridge. University Press, 297 pp.