ارزیابی واکنش گندم دیم (Triticum aestivum L.) رقم آذر 2 به همزیستی با قارچ های میکوریزای آربوسکولار و شبه میکوریزا در سطوح مختلف تنش خشکی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• یاسر یعقوبیان ¹
• همت اله پیردشتی ²
• ابراهیم محمدی گل تپه ³
• ولی فیضی اصل ⁴
• عزت اله اسفندیاری ⁵

¹ گروه زراعت، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

² گروه زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری، ایران

³ گروه بیماری شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

⁴ مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

⁵ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، ایران

10.22067/jag.v4i1.14960

چکیده

به منظور بررسی اثر قارچ های میکوریزای آربوسکولار (Glomus mossea) و شبه میکوریزا (Piriformospora indica) بر عملکرد و اجزای عملکرد و بعضی صفات مورفولوژیکی گندم (Triticum aestivum L.) (رقم آذر 2) در شرایط کم آبی، آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در گلخانه موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور در بهار 1389 به اجرا در آمد. تیمارها شامل تنش خشکی در سه سطح (رطوبت FC، 5- و 10- بار) و همزیستی قارچی در چهار سطح (شاهد، قارچ میکوریزا، شبه میکوریزا و تلقیح همزمان دو قارچ) بود. نتایج نشان داد که اثر ساده تنش خشکی باعث کاهش معنی داری در وزن هزار دانه، ضریب تبدیل، درصد باروری سنبلچه، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول بیرون آمدگی پدانکل و طول سنبله و همچنین درصد کلونیزاسیون ریشه شد، ولی تراکم دانه در سنبله را به صورت معنی‏داری افزایش داد. تیمارهای قارچی نیز بر تمامی صفات اندازه گیری شده به جز شاخص برداشت و وزن هزار دانه و درصد تلقیح ریشه اثر مثبت معنی داری (01/0p≤) داشت که بهترین تیمار قارچی مربوط به تلقیح همزمان دو قارچ بود. اثر متقابل رطوبت و قارچ بر عملکرد بوته (01/0p≤)، عملکرد بیولوژیک (05/0p≤)، تعداد سنبله (01/0p≤) و تعداد دانه (05/0p≤) در بوته معنی دار بود که در همه آنها همزیستی قارچی در سطوح مختلف رطوبتی اثر مثبت داشت. در میان تیمارهای قارچی تلقیح همزمان دو قارچ بیشترین اثر مثبت را بر صفات مورد مطالعه داشته و می تواند برای شرایط تنش و بدون تنش مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

• درصد کلونیزاسیون
• عملکرد
• صفات مورفولوژیک

---

عنوان مقاله [English]

Investigation of dryland wheat (Triticum aestivum L. cv. Azar 2) plants response to symbiosis with arbuscular mycorrhiza and mycorrhiza like fungi under different levels of drought stress

نویسندگان [English]

• Yaser Yaghoubian ¹
• Hemmatollah Pirdashti ²
• Ebrahim Mohammadi Gol Tapeh ³
• Vali Feizi Asl ⁴
• Ezat Allah Esfandiari ⁵

¹ Department of Agronomy, Faculty of Agricultural Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

² Department of Agronomy and Plant Breeding, Genetic and Agricultural Biotechnology Institute of Tabarestan, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari

³ Department of Plant Pathology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

⁴ Dryland Agricultural Research Institute (DARI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran

⁵ Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Iran

چکیده [English]

In order to evaluate arbuscular mycorrhiza (Glomuss mossea) and mycorrhiza-like (Piriformospora indica) effects on yield, yield components and some morphological (cv. Azar 2) traits of wheat (Triticum aestivum L.) under water deficit stress, a pot experiment was conducted as factorial experiment based on completely randomized design with four replications. Treatments were drought stress at three levels (FC, -5 and -10 bar) and fungi inoculation at four levels (mycorrhiza (AM), mycorrhiza-like (MLF) and co-inoculation of AM+MLF and control). Results showed that the water stress significantly decreased 1000-grain weight, spike harvest index, fertility percent of spike, plant height, peduncle and extrusion length and colonization percent while grain density per spike markedly increased. Fungi inoculation significantly improved all studied traits except harvest index, 1000-grain weight and root colonization. Co-inoculation of AM and MLF had the best performance in terms of all mentioned parameters. Interaction effects of fungi and water stress was significant on grain and biological yield, spike and grain number and positively affected by fungi inoculation. Among fungi treatments, however, co-inoculation of AM+MLF had the best performance and recommended for both stress and non stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Colonization percent
• Morphological characteristics
• yield