ارزیابی مقایسه ای شاخص های تنوع زیستی کشاورزی در سامانه‏های زراعی، باغی و باغکشتی (مطالعه موردی: حوزه آبریز جاجرود)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اگرواکولوژی، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 گروه مهندسی علوم باغبانی، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

تنوع زیستی گستره وسیعی از تنوع ژنتیکی، تنوع گونه‏ای و تنوع بو‏م‏نظام‏ها می‏باشد. یکی از مهمترین مفاهیمی که امروزه در زمینه توسعه پایدار در بخش کشاورزی مطرح است، حفاظت از تنوع زیستی کشاورزی است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی و مقایسه وضعیت تنوع زیستی کشاورزی در سامانه‏های زراعی، باغی و باغکشتی در روستا‏های حوزه آبریز جاجرود در بخش شرقی و شمال شرقی استان تهران بود. به علاوه در این مطالعه اهمیت باغکشت‏ها به عنوان محلی جهت حفاظت درون‏جا از گونه‏های مورد استفاده در بوم‏نظام‏های کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات مورد استفاده در این پژوهش از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه‏هایی که به این منظور طراحی گردیده بود، توسط سرپرستان 30 درصد از کل خانوار کشاورزان روستا‏های مورد بررسی استخراج گردید. نتایج حاصل نشان داد که مقادیر شاخص غنای گونه‏ای و شاخص شانون تقریبا در باغکشت‏های تمام روستاهای مورد مطالعه بیشتر از سامانه‏های زراعی و باغی بود که این موضوع اهمیت سامانه‏های باغکشتی در حفاظت از تنوع زیستی گونه‌‌های کشاورزی را اثبات نمود، همچنین نتایج نشان داد که در روستاهایی مانند سیاهسنگ که به هر دلیل سامانه‏های زراعی و باغی در آنها از بین رفته است، باغکشت‏ها به تنهایی مسئول حفاظت از تنوع زیستی گونه‏های موجود در این سامانه‏ها می‏باشند. در این مطالعه روستای مرانک با شاخص غنای گونه‏ای هفت در سامانه‏های زراعی و روستای خسروآباد با شاخص غنای گونه‏ای 12 در سامانه‌های باغی، بالاترین سطوح تنوع را در هر یک از این سامانه‏های کشاورزی به خود اختصاص داده بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative assessment of Agrobiodiversity indices in farms, gardens and home gardens (Case study: of Jajrood basin)

نویسندگان [English]

  • Arash Ghale Golab Behbahani 1
  • Kouros Khoshbakht 1
  • Leylz Tabrizi 2
  • Agrin Davari 1
  • Hadi Veisi 1
1 Department of Agroecology, Research Institute of Environmental Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Department of Horticultural Sciences, Faculty of Agricultural Sciences and Engineering, Tehran University of Agriculture and Natural Resources Campus, Karaj, Iran
چکیده [English]

Biodiversity consists of wide range diversity such as genetic diversity, species diversity and ecosystem diversity. Nowadays, agrobiodiversity conservation is one the most important aspects of sustainable agriculture. In this research, agrobiodiversity in farmlands, gardens and home garden systems was assessed and compared. In addition the role of home gardens as an effective strategy in In-situ conservation was evaluated. Needed information was obtained by questionnaire method in eight villages in east of Tehran province (Jajrood basin). The questionnaires were completed by 30 percent of households in the area during 2009 and 2010. The result showed that, richness and Shannon indices which were indicators of spices diversity in home gardens were more in farmlands and horticulture ecosystems Results also revealed that in some villages like Siahsang which lots of farmland and garden ecosystems had been disappeared, home gardens were the only conservative systems of species, which indicate the important function of home gardens species conservation. In this study Maranak and Khosroabad villages with 7 and 12 species, respectively in farmland and gardens show had the highest species richness index in agricultural ecosystems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Species diversity
  • Ecosystem
  • In-situ conservation
  • Species richness index
  • Shannon index
CAPTCHA Image