ارزیابی برخی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد در هیبریدهای ذرت دانه ای (Zea mays L.) در شرایط آب و هوایی مشهد

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• محمد گلباشی ¹
• محسن ابراهیمی ²
• سعید خاوری خراسانی ³
• رجب چوکان ⁴
• مهدی ضرابی ¹

¹ گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، ایران

² گروه زراعت و اصلاح نباتات،پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، ایران

³ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، ایران

⁴ موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

10.22067/jag.v2i1.7604

چکیده

بمنظور مقایسه خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد 34 رقم ذرت (Zea mays L.) هیبرید، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکزتحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان رضوی اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که بین هیبریدها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی دار (01/0p≤ ) وجود دارد. هیبرید تجاری سینگل کراس500 دارای بیشترین عملکرد دانه
می باشد. بررسی همبستگی ساده بین صفات نشان داد عملکرد دانه بالاترین همبستگی مثبت را با صفت قطر بلال و پس از آن با صفت عمق دانه داشت. به منظور بررسی و تعیین روابط علت و معلولی صفات وارد شده به مدل رگرسیونی با یکدیگر و با عملکرد بوته، تجزیه مسیر انجام و تعیین شد که بالاترین اثرمستقیم و مثبت برعملکرد دانه مربوط به تعداد بلال در بوته می باشد. همچنین مشخص شد هرچند که تعداد دانه در ردیف بلال جزئی از عملکرد دانه در ذرت محسوب می شود، لیکن دارای کمترین اثرمستقیم بر عملکرد نسبت به سایر صفات می باشد. تجزیه به مولفه های اصلی موجب استخراج 7 مولفه شد که جمعاً 85 درصد تغییرات را شامل می‌شدند. جهت انجام تجزیه به عامل ها از چرخش متعامد وریماکس استفاده شد و با توجه به ماهیت صفات قرارگرفته در این عامل ها، عامل اول ودوم به ترتیب خصوصیات بلال و عملکرد دانه نامگذاری شدند. تجزیه خوشه ای به روش UPGMA هیبریدهای موردمطالعه را به پنج گروه مجزا تقسیم بندی نمود.

کلیدواژه‌ها

• آنالیز خوشه ای
• تجزیه های چند متغیره
• چرخش وریماکس
• همبستگی ساده

---

عنوان مقاله [English]

Evaluation of morphological traits, yield and yield components of corn (Zea mays L.) hybrids in Mashhad climate

نویسندگان [English]

• Mohammad Golbashy ¹
• Mohsen Ebrahimi ²
• Saeed Khavari Khorasani ³
• Rajab Choukan ⁴
• Mahdi Zarabi ¹

¹ Agronomy Department, University of Tehran, College of AbuRaihan, Tehran, Iran

² Department of Agronomy and Plant Breeding, University of Tehran, College of AbuRaihan, Tehran, Iran

³ Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Training Center, Iran

⁴ Seed and Plant Improvement Institue, Agricultural Research, Education, and Extension Organization, Karaj, Iran

چکیده [English]

In order to study morphological traits, yield and yield components of 34 hybrids of corn, an experiment was carried out based on of randomized Complete Block Design with three replications under normal irrigation condition in Khorasan Razavi Agricultural Research and Natural Resources Center, Mashhad, Iran on 2009. Results of analysis of variance showed that there were significant differences between hybrids for all of traits. Results of hybrid means comparison showed that KSC500 hybrid was better than others in yield trait. Result of simple correlation between traits showed that ear diameter and kernel depth had the highest correlation with grain yield, respectively. In other to study relationship of traits in regression model with grain yield, path analysis showed that number of ear per plant had the highest direct and positive effect on grain yield. Principle component analysis was performed for corn hybrids. Seven components have been extracted, which describe 85% of traits variations. Also factor analysis (with Varimax rotation) was performed. Cluster analysis with Ward’s method, arranged hybrids into five different groups.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cluster analysis
• Factor analysis
• Simple correlation
• Varimax rotation

مراجع

1- Agrama, H.A.S. 1996. Sequential path analysis of grain yield and its components in maize. Plant Breeding 115: 343-346.

2- Beizaei, A. 2001. Evaluation of quantitative and qualitative traits and its relation with seed yield in white, red and pinto bean genotypes. Msc thesis. Islamic Azad University of Karaj, Iran. (In Persian with English summary).

3- Ceccarell, S. 1990. Adaptation to low/high input cultivation. Euphytica 92: 203-214.

4- Chapman, S.C., Crossa, J. and Edmeades, G.O. 1997. Genotype by environment effects and selection for drought to lerance in tropical maize. I. Two mode pattern analysisofyield. Euphytica 95: 1-9.

5- Dawari, N.H., and Luthra, O.P. 1991. Character association studies under high and low environments in wheat (Triticum aestivum L.). Indian J. Agriculture Research 25: 68-72.

6- Habibi, G., Ghanadha, Sohani and Dori. 2006. Evaluation of relation of seed yield with important agronomic traits of red bean by different analysis methods in water stress condition. Journal of Agriculture Science and Natural Resources 13(3) (In Persian with English Summary).

7- Hallauer, A.R. 1978. Potential of exotic germplasm for maize improvement. P. 229-247. In W.L. Walden (ed). International Maize Sym. Me Graw- H.II, New York.

8- Hawtin, G., Iwanagam, M., and Hodykin, T. 1996. Genetic resources in breeding for adaptation. Euphytica 92: 255-266.

9- Keim, D.L., and Kronstad, W.E. 1981. Drought responses of winter wheat cultivars grown under field stress conditions. Crop Science 21:11-14.

10- Perez-Vela Sques. J.C., Ceballos, H., Pandey, S., and Diaz-Amaris. 1995. Analysis ofdiallel crosses among Colombian landraces and improved populations of maize. Crop Science 35: 572-578.

11- FAO. 2005. Food and Agricultural Organization of United Nation, Rome, Italy, 51: 209P.

12- Richards, R.A. 1996. Defining selection criteria to improve yield under drought. Plant Growth Regulation 20: 157-166.

13- Rosielli, A., and Hamblin, J. 1981. Theoritical aspects of selection for yield in stress and non- stress environment. Crop Science 21: 493.

14- Shoa Hosseini, M., Golbashy, M., Farsi, M., Khavari Khorasani, S., and Ashofte Beiragi, M. 2009. Evaluation of correlation between yield and its dependent trait in single cross corn hybrids under drought stress. Abstract Book of 1st Regional Conference on Tropical Crops Production under Environmental Stresses Condition. Islamic Azad University, Khozestan sciences and research branch, Iran. P: 72. (In Persian).

15- Yap, T.C. and Harvey, B.L. 1972. Inheritance of yield components and morpho-physiological traits in barley (Hordeum vulgare L.). Crop Science 12: 283-286.