TY - JOUR ID - 35077 TI - اثر باکتری‌های افزاینده رشد و قارچ میکوریزا بر صفات مهم زراعی دو رقم گندم (Triticum aestivum L.; Triticum turgidum var. durum) در شرایط دیم JO - بوم شناسی کشاورزی JA - AGRY LA - fa SN - 2008-7713 AU - ناصری, رحیم AU - براری, مهرشاد AU - زارع, محمد جواد AU - خاوازی, کاظم AU - طهماسبی, زهرا AD - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایران. AD - مؤسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 14 IS - 1 SP - 19 EP - 33 KW - شرایط دیم KW - عملکرد دانه KW - کود زیستی KW - کود شیمیایی فسفر DO - 10.22067/jag.v1i1.51317 N2 - به‌منظور بررسی عملکرد دانه گندم (Triticum aestivum L.; Triticum turgidum var. durum) دیم، آزمایشی مزرعه­ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. تیمار­های آزمایشی شامل عامل رقم گندم در دو سطح (کراس سبلان و ساجی) و عامل مخلوط کود شیمیایی فسفر و کود زیستی در هشت سطح شامل: 1- عدم مصرف کود شیمیایی فسفر، 2- 100 درصد کود شیمیایی فسفر، 3- باکتری حل‌کننده فسفات (سودوموناس پوتیدا)، 4- قارچ میکوریزا (گلوموس موسه)، 5- باکتری حل‌کننده فسفات + قارچ میکوریزا ، 6- باکتری حل‌کننده فسفات + قارچ میکوریزا + 50 درصد کود شیمیایی فسفر، 7- باکتری حل‌کننده فسفات + 50 درصد کود شیمیایی فسفر و 8- قارچ میکوریزا + 50 درصد کود شیمیایی فسفر بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که برهم‌کنش رقم در مخلوط کود شیمیایی و کود زیستی بر تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی­دار بود. کود زیستی در هر دو رقم گندم در شرایط دیم دارای اثر مثبت و معنی­داری بر تمامی صفات مورد مطالعه بود، به‌طوری­که درصد افزایش عملکرد دانه در رقم ساجی و استفاده از قارچ میکوریزا نسبت به شاهد 62 درصد بود. هم‌چنین درصد افزایش عملکرد دانه در مقایسه با تیمار 100 درصد کود شیمیایی فسفر 36 درصد بود. در این پژوهش نشان داده شد، بین ارقام دیم مورد آزمایش هنگام استفاده از باکتری­های حل‌کننده فسفر و قارچ میکوریزا تفاوت وجود دارد، به‌طوری­که گندم دوروم ساجی واکنش بهتری به قارچ میکوریزا از خود نشان داد. بنابراین، نتایج این تحقیق نشان داد که در شرایط کشت گندم دیم در ایلام که گیاه با تنش­های آخر فصلی (خشکی و دما) مواجه می­گردد، گندم دوروم دیم رقم ساجی و قارچ میکوریزا نتیجه مطلوب‌تری از خود نشان می­دهد. UR - https://agry.um.ac.ir/article_35077.html L1 - https://agry.um.ac.ir/article_35077_52402477a9d087ea2249dfcbb163fcdf.pdf ER -