بررسی جریان نیتروژن و کارایی مصرف آن در چرخه تولید و مصرف گندم (Triticum aestivum L.) و ذرت (Zea mays L.) در ایران

کوچکی, علیرضا; نصیری محلاتی, مهدی; منصوری, حامد; مرادی, روح اله

doi:10.22067/jag.v4i3.15307

بررسی جریان نیتروژن و کارایی مصرف آن در چرخه تولید و مصرف گندم (Triticum aestivum L.) و ذرت (Zea mays L.) در ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.22067/jag.v4i3.15307

چکیده

افزایش کارایی استفاده از منابع یکی از راهکارهای مهم در افزایش تولیدات کشاورزی و کاهش آلودگی‏های زیست محیطی می‏باشد. تلفات نیتروژن محدود به مزرعه نبوده و پس از برداشت محصول نیز تلفات چشمگیری‏در مسیرهای مختلف چرخه تولید و مصرف آن وجود دارد. بنابراین، هدف از این تحقیق تعیین میزان تلفات و کارایی نیتروژن در چرخه تولید تا مصرف غذای تولیدی از گندم (Triticum aestivum L.) و ذرت (Zea mays L.) ‏بود. بدین منظور، اطلاعات لازم از قبیل میزان کود مصرفی، تولید و سطح زیر کشت گندم و ذرت، بقایای برگشتی و همچنین سهم و توزیع مسیرهای مختلف تولید غذا از طریق پرسشنامه و همچنین منابع مختلف جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که کل نیتروژن برداشت شده توسط دو گیاه گندم و ذرت به ترتیب 387 و 7/81 هزار تن، با کارایی 25 و 60 درصد بود. بیشترین تلفات نیتروژن در گیاه گندم در سطح مزرعه مشاهده گردید، درحالیکه در ذرت به دلیل کارایی بالاتر در جذب نیتروژن، تلفات در سطح مزرعه کمتر از گندم بود. بعد از برداشت محصول از مزرعه، کارایی نیتروژن، بسته به اینکه در کدامیک از مسیرهای تولید غذای گیاهی‏یا دامی وارد می‏شود، متفاوت بود. کارایی مصرف کود نیتروژن در کل چرخه تولید غذا برای گندم و ذرت به ترتیب 2/14 و 6/7 درصد بدست آمد. مصرف نیتروژن در مسیر تولید غذای گیاهی نسبت به مسیر تولید غذای‏دامی کارایی بیشتری‏را نشان داد، بطوریکه کارایی مصرف کود در سیستم تولید غذای گیاهی حدود 13 برابر بیشتر از تولید سیستم غذای‏دامی‏بود. بنابراین، به نظر می‏رسد که برای کاهش تلفات نیتروژن در مسیر چرخه تولید غذا از این دو گیاه، بایستی کارایی‏ها را چه در سطح مزرعه و چه درطی مرحله فرآوری بالا برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment of nitrogen flow and use efficiency in the course of production to utilization for wheat (Triticum aestivum L.) and maize (Zea mays L.) in Iran

نویسندگان [English]

Alireza Koocheki
Mehdi Nassiri Mahallati
Hamed Mansoori
Roohollah Moradi

Department of Agronomy, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Increasing resource use efficiency is one of the important ways to enhance agricultural productions and reduce environmental hazards. For this purpose, improvement of N use efficiency is an effective approach. Nitrogen losses not only occur in field but also in the processing course. The objective of this study was to calculate nitrogen losses and efficiency during production to consumption for wheat (Triticum aestivum L.) and maize (Zea mays L.). Information on the amount of applied nitrogen, cultivation area, yield, returned residues, share and distribution of food production was collected through communication for filling questioner and literature review. Results showed that total nitrogen harvested and N efficiency by wheat and maize were 387, 81.7 Kt and 25%, 60%, respectively. The highest losses of nitrogen was observed in field for wheat but this losses for maize was lower than wheat due to higher efficiency in nitrogen absorption. N harvested rate showed different efficiency that was associated to entering which way for plant or animal production. Nitrogen use efficiency in food production cycle for wheat and maize were 14.2% and 7.6%, respectively. Higher efficiency of N was observed in plant food production path compared with animal food. Nitrogen use efficiency in plant food production system was about 13 times higher than animal production system. It seems for decreasing N losses in food production systems, the nitrogen efficiency in the field and processing courses should be increased.

کلیدواژه‌ها [English]